چرا اهل سنت حضرت علی ( ع ) را به عنوان وصی ....

سؤال :چرا اهل سنت حضرت علی ( ع ) را به عنوان وصی بعد از پیامبر(ص) قبول ندارند؟ لطفا کتابهایی در این زمینه معرفی نمایید؟

جواب:

  درباره حقانیت شیعه ، در طول تاریخ صدها جلد کتاب پر حجم و عمیق توسط عالمان و فرزانگان نگاشته شده که در غالب آنها استناد به معتبرترین منابع اهل سنت شده و هیچ جای گریزی برای مخالفین باقی نگذاشته است . برای روشن شدن این مطلب باید ابتدا توجه کرد که اساسی ترین رکن اختلاف بین شیعه و دیگر مسلمانان چیست ؟ آنچه در این باره می توان گفت این است که : شیعه معتقد است پیامبر ( ص ) به امر الهی برای رهبری دینی و اجتماعی امت افراد معصوم و شایسته ای رانصب و معرفی نموده اند که اولین آنها حضرت علی ( ع ) می باشد .بنابراین رهبر و پیشوای حقیقی امت پس از پیامبر ( ص ) ، امامان اهل بیت ( ع ) می باشند .تنها یکی از ده ها دلیل متقن و معتبر شیعه در این باره حادثه غدیرخم در حجه الوداع است . در رابطه با مساله حجه الوداع و غدیر خم ، عین واقعه را به نقل از ترجمه الغدیر ( ج 1، ص 29 - 37 ) تقدیم می داریم . لازم است بدانید که این واقعه و خطبه پیامبر اکرم ( ص ) در آن ، مورد اجماع واتفاق جمیع مسلمانان شیعه و سنی است و جایگاه ویژه ای در نصوص دینی وادبیات و اشعار مسلمانان - اعم از عرب و غیر عرب - دارد .در متون اسلامی هیچ روایتی به اندازه این واقعه به حد فوق تواتر نرسیده است واحدی را یارای تردید در آن نیست . در میان صحابه پیامبر ( ص ) 110 نفر و ازتابعین 89 نفر آن را نقل کرده اند و طبقات راوی آن ، به 360 نفر رسیده است . شاعران بسیاری نیز این جریان را به نظم آورده اند ؛ از جمله : در قرن اول : امیرالمومنین ( ع) ، حسان بن ثابت انصاری ، قیس بن سعد بن عباده انصاری ، عمر و بن عاص بن وایل ، محمد بن عبدالله حمیری . در قرن دوم : کمیت بن زیاد، سید اسماعیل بن محمد حمیری ، شعیان بن مصعب کوفی . در قرن سوم : ابو تمام حبیب بن اوس طایی ، دعبل بن علی بن رزین الخزاعی و درقرون بعد ده ها نفر دیگر .از اهمیت این واقعه ، همان بس که علامه امینی یازده جلد کتاب ارزشمند  ( ( الغدیر ) ) را درباره ً این حادثه به نگارش درآورده است .

 اکنون این سوال رخ می نماید که اگر این واقعه در میان همه مسلمین ،اجماعی و مورد اتفاق است ، پس اختلاف در چیست ؟

 اساس اختلاف بر سرهمان ماهیت و دلالت این واقعه است :

...............................................

1- برادران اهل تسنن اظهارمی دارند که این حادثه عظیم تاریخی و سخنان و تاکیدات پیامبر اکرم( ص) ،صرفا" به معنای لزوم ( ( محبت و دوستی ) ) حضرت علی ( ع ) است ، و هیچ دلالتی بر امامت و زمامداری و لزوم پیروی از ایشان ندارد .دلیل آنان نیزآن است که ( ( ولایت ) ) چند معنا دارد و یکی از معانی آن ( ( دوستی ) ) است . بنابراین تا زمانی که به این معنا قابل حمل است ، نمی توان به معانی دیگر آن تمسک جست .

 2- دیدگاه شیعه این است که ماهیت این حادثه و سخنان پیامبر اکرم( ص) ، نصی صریح و قاطع بر امامت و پیشوایی حضرت علی ( ع ) است و قراین و شواهد حالی ، مقالی و مقامی به گونه ای است که هرگز نمی توان آن را تنها به دوستی و محبت تفسیر کرد .البته باید توجه داشته باشید که شیعه ادله بی شمار دیگری از قرآن و عقل وسنت بر امامت آن حضرت در دست دارد و این مساله یکی از آن ادله می باشد، نه تنها دلیل . در عین حال این رخداد، حجتی قاطع و خلل ناپذیراست و به هیچ روی نمی توان از آن دست برداشت .

 دلایل و قراینی که برصحت دیدگاه شیعه گواهی می دهد، عبارت است :

1- معنای ولایت : لغت شناسان و کتاب های برجسته و ممتاز لغت ، کلمه ولایت را به معنای سرپرستی ، عهده داری امور، سلطه ، استیلا، رهبری و زمامداری معنا کرده اند.در این جا معنای این کلمه را با برخی از مشتقاتش فقط از کتاب های لغت اهل سنت برایتان نقل می کنیم : - راغب اصفهانی می نویسد : ( ( ولایت ؛یعنی ، یاری کردن . و ولایت ؛ یعنی ، زمامداری و سرپرستی امور و گفته شده است که ولایت و ولایت مانند دلالت و دلالت است و حقیقت آن ( ( سرپرستی ) ) است . ولی و مولی نیز در همین معنا به کار می رود ) ) ، ( المفردات الراغب ، ص 570 ) . - ابن اثیر می نویسد : ( ( ولی ؛ یعنی ، یاور...و هر کس امری را بر عهده گیرد، ( ( مولی و ولی آن است ) ) . سپس خودش می گوید : ( ( و از همین قبیل است حدیث ( ( من کنت مولاه فعلی مولاه ) ) ... وسخن عمر که به علی ( ع ) گفت : ( ( تو مولای هر مومنی شدی ) ) ؛ یعنی ، ( ( ولی مومنان گشتی ) ) ، ( النهایه ، لابن اثیر، ج 5، ص 227 ) . - صاحب صحاح اللغه می نویسد : ( ( ... هر کس سرپرستی امور کسی را به عهده گیرد ولی او است ) ) ، ( الصحاح فی لغه العرب ، ج 6، ص 2528 ) . - صاحب مقاییس می نویسد : ( (.. هر کس زمام امر دیگری را به عهده گیرد ( ( ولی او است ) ) ، ( معجم مقاییس اللغه ، ج 6، ص ص 141 ) . اکنون با این گفته های مصرح ارباب لغت ، چگونه می توان ( ( من کنت مولاه فعلی مولاه ) ) را به ( ( دوستی ) ) صرف معنا کرد وسرپرستی اجتماعی و زمامداری را از آن جدا ساخت ؟! مگر نه این است که ( ( ابن اثیر ) ) لغت شناس معروف عرب و سنی، خودش تصریح می کند که کلمه ( ( مولی ) ) در روایت ( ( من کنت مولاه فعلی مولاه ) ) از زبان پیامبر ( ص ) و در گفتار عمر در همین معنا به کار رفته است ؟

2- خطاب تند و قاطع الهی : آیا اگر حادثه غدیر صرفا" برای اعلام دوستی حضرت علی ( ع ) بود، آن قدر اهمیت داشت که خداوند به پیامبرش وحی کند، که اگر آن را ابلاغ نکنی ، رسالت الهی را انجام نداده ای ؟ خداوند می فرماید : ( ( یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک و ان لم تفعل فما بلغت رسالته والله یعصمک من الناس ان الله لایهدی القوم الکافرین ) ) ، ( مایده ، آیه 67 ) . آیا این اخطارشدید اللحن به خوبی نشان نمی دهد که مساله بالاتر از این حرف ها است ؟البته محبت امیرالمومنین ( ع ) جایگاه بسیار بلندی دارد و یکی از نشانه های ایمان است ؛ لیکن بحث در این است که این خطبه بنا به دلایل ذکر شده ،قطعا" منحصر به ( ( ولایت محبت ) ) نیست .

 3- دلداری خدایی : در آیه یادشده ، خداوند پیامبر را دلداری داده ، می فرماید : در راستای اجرای این ماموریت ، خداوند تو را در مقابل توطیه های مردم محافظت می کند ( ( والله یعصمک من الناس ) ) . آیا این مساله نشان نمی دهد که این ماموریت ، مساله مهمی بوده است که پیامبر ( ص ) بیم آن داشته که برخی بر اثر هواهای نفسانی به مقابله برخاسته و توطیه کنند؟ آیا فقط با اعلام دوستی حضرت علی ( ع ) جای چنین خوفی بود؟

 4- گزینش مکان : آیا این که پیامبر ( ص ) جحفه را - که مکان جدا شدن و انشعاب مسافران است - انتخاب کردند، تاهمگی قبل از انشعاب در سخنرانی آن حضرت حضور داشته باشند و نیز این که پیامبر ( ص ) دستور دادند کسانی که از آن مکان گذشته بودند برگردند، وصبر نمودند تا کسانی هم که عقب مانده بودند، از راه برسند و ...نشانه چیست ؟ این که دستور دادند که شاهدان به غایبان اطلاع دهند و این ( ( نباعظیم ) ) را به گوش همگان برسانند، دلالت بر این ندارد که مساله ، برای امت اسلامی فوق العاده مهم و حیاتی است ؟ آیا عاقلانه است که پیشوای بزرگ مسلمانان در آخرین سخنرانی برای جمعیت باشکوه حج گزاران و در آن گرمای سوزان ، مسافران خسته و کوفته را گرد آورد و با این تاکیدات ، باآنان سخن بگوید و تنها مقصودش این باشد که بگوید : ( ( علی را دوست داشته باشید ) ) ؟!

 5- نزول آیه اکمال : این که پس از اجرای این ماموریت ،آیه نازل شد که : ( ( الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا" ) ) ، ( مایده ، آیه 3 ) . آیا دلالت بر این ندارد که مساله بالاتر از صرف محبت بوده و آیا فقط با دوستی حضرت علی ( ع ) - نه رهبری و پیشوایی آن حضرت - دین کامل شد و خداوند اسلام را پسندید؟ اگر مساله فقط دوستی و مودت بود، که در این رابطه قبلا" آیه ای نازل شده و از این جهت نقصی در دین نبود ؛ زیرا آیه ( ( قل لا اسالکم علیه اجرا" الا الموده فی القربی ) ) ، ( شوری ، آیه 23 ) قبلا" نازل گشته بود .پس نتیجه می گیریم که آیه اکمال ، پیام دیگری را در بر دارد .

6- چرا پیامبر ( ص ) در آن حادثه ، به مسایل اعتقادی استشهاد نموده و در کنار آنها مساله ولایت را مطرح کردند؟

7- چرا پیامبر ( ص ) عترت را در کنار قرآن و به عنوان ( ( ثقل اصغر ) ) ذکرنمودند؟

8- چرا پیامبر ( ص ) فرمودند : قرآن و عترت از یکدیگر جدا نمی شوندو فرمودند : امت باید به هر دو چنگ زند؟ آیا صرف دوست داشتن قرآن کافی است یا باید از آن پیروی کرد و آن را امام و پیشوای خود دانست ؟وحدت سیاق نشان می دهد که در مورد اهل بیت ( ع ) ، نیز باید همین گونه رفتار کرد و آنان را سرمشق ، الگو و پیشوای عملی خود قرار داد.

9- چراپیامبر ( ص ) به مساله ایفای رسالت و سپس به ( ( اولویت ) ) خود بر مومنان انگشت می گذارد و بلافاصله مساله ولایت را طرح می کند؟

10- چرا پیامبر ( ص ) مساله ولایت را سه یا چهار بار تکرار می کند؟ این همه تاکید برای چیست ؟

11- چرا پیامبر ( ص ) بعد از این حادثه فرمودند : ( ( الله اکبر ) ) بر اکمال دین واتمام نعمت و خشنودی خدا به رسالت من و ولایت علی ( ( بعد از من ) ) ؟نکته مهم در این جا این است که اگر مقصود از ( ( ولایت ) ) محبت باشد دیگرقید ( ( بعد از من ) ) ، زاید است ؛ زیرا محبت حضرت علی ( ع ) مقید به زمان پس از مرگ پیامبر ( ص ) نیست و بسیار مسخره است اگر منظور پیامبر ( ص ) را این بگیریم که بعد از رحلت من ، علی را دوست بدارید؟ زیرا محبت علی ( ع ) باحیات پیامبر ( ص ) قابل جمع است و این رهبری امام علی ( ع ) است که پس ازپیامبر ( ص ) مورد نظر می باشد ؛ زیرا در یک زمان وجود دو پیشوا در عرض هم ممکن نیست .

12- چرا بعد از این ماجرا، مردم با حضرت علی ( ع ) بیعت کردند؟ مگر دوستی بیعت دارد؟ بیعت در لغت به معنای التزام به فرمان برداری و تبعیت است و حتی ابوبکر و عمر نیز با آن حضرت بیعت کرده و هر یک گفتند : ( ( بخ بخ لک یا علی ، اصبحت مولای و مولی کل مومن ) ) .

 13- نکته دیگر آن که همه حاضران در آن جلسه از خطابه پیامبر ( ص ) مساله ( ( امامت و پیشوایی حضرت علی ( ع ) ) ) را فهمیدند و بلافاصله ( ( حسان بن ثابت انصاری ) ) از پیامبر( ص ) اجازه گرفت و اشعاری زیبا سرود که دریکی از ابیات آن از زبان پیامبر ( ص ) چنین می گوید : ......... قم یا علی فاننی ==رضیتک من بعدی اماما" و هادیا" یعنی : ای علی ! برخیز،خرسندم که تو امام و هادی بعد از من می باشی . ذکر این نکته لازم است که تقریر ؛ یعنی ، سکوت و عدم مخالفت پیامبر ( ص ) در برابر یک سخن یارفتار در نزد همه مسلمانان - اعم از شیعه و سنی - حجت و جز سنت است. بنابراین اگر مساله غدیر معنایی غیر از امامت داشت ، چرا پیامبر ( ص ) سخنان ( ( حسابن بن ثابت ) ) را تایید کرده و او را تشویق فرمودند؟ و چرا دیگران اعتراض نکردند که منظور پیامبر ( ص ) ( ( امامت و هدایت ) ) امت نبوده است ؟

14- نکته بسیار جالب توجه دیگر، مساله ( ( جابر بن نضر ) ) یا ( ( حارث بن النعمان الفهری ) ) است . در روایت است که پس از انتشار سخن پیامبر ( ص ) در غدیر خم ، وی نزد پیامبر ( ص ) آمده و عرض کرد : ( ( ای محمد ؛ ازجانب خدا به ما گفتی شهادت دهیم که جز خدای یگانه پروردگاری نیست و شهادت دهیم که تو پیامبر خدایی و نماز بخوانیم و روزه بداریم و حج انجام دهیم و زکات بپردازیم ما نیز همه این ها را از تو پذیرفتیم ؛ لیکن به این حد راضی نگشتی و پسر عمویت را بر ما برتری دادی و گفتی : ( ( هر که رامن مولای اویم ، این علی مولای او است ) ) . اکنون بگو که این سخن را از پیش خود گفتی ، یا از جانب خدا؟ پیامبر ( ص ) فرمودند : سوگند به آن که جز اوخدایی نیست ، این مطلب از سوی خداوند است . در این هنگام او برگشت وبه سوی اسب خود شتافت ، در حالی که می گفت : خدایا! اگر آنچه محمد ( ص ) می گوید حق است ، پس سنگی بر ما ببار، یا ما را به عذابی دردناک گرفتار کن ! هنوز به اسب خود نرسیده بود که از طرف خدا، سنگی بر سرش بارید و او را بر زمین کوبید و جانش را بگرفت . آن گاه این آیه نازل شد که : ( ( سال سایل بعذاب واقع ، للکافرین لیس له دافع ، من الله ذی المعارج ) ) ، ( سوره معارج ، آیات 1 - 3 ) . اکنون باید دید چه چیزی در سخن پیامبر ( ص ) نهفته بود که آن مرد خیره سر را بر آشفته کرد؟ آیا اگر صرف مساله محبت و دوستی بود، این همه لجبازی و خیره سری پدید می آمد؟مسلما" مساله بالاتر از این بوده است ؛ زیرا شخص مزبور از طرفی دلی پرکینه نسبت به حضرت علی ( ع ) داشت و از سوی دیگر، می دید با ولایت آن حضرت ، باید عمری تحت فرمان و رهبری ایشان سپری کند واز سر بی خردی وکبر و کژاندیشی ، مرگ و عذاب را بر ولایت مولای متقیان و فخر کاینات ترجیح داد .برای آگاهی بیشتر ر . ک : الغدیر - متن عربی - ج 1، ص 239 -246 .

 15- نکته مهم دیگر آن که ، خود امیرالمومنین در روز ( ( شوری ) ) برای اثبات امامت خود، به حادثه غدیر استناد کردند .عامربن واثله می گوید : ( ( در روز شوری با علی ( ع ) کنار درب خانه ایستاده بودم و شنیدم که امیرالمومنین ( ع ) خطاب به آنان فرمود : من برای شما دلیلی می آورم که احدی نمی تواند بر آن خدشه ای وارد کند .سپس فرمود : ( ( ای جماعت ! - آیادر میان شما کسی هست که پیش از من به یگانگی خداوند ایمان آورده باشد؟ گفتند : نه . - آیا در بین شما کسی هست که برادری چون جعفر طیارداشته باشد که با ملایک پرواز می کند؟ گفتند : نه . - آیا کسی از شما غیر ازمن عمویی همچون حمزه - شمشیر خدا و شمشیر رسول خدا ( ص ) - دارد؟ گفتند : نه . - آیا غیر از من کسی از شما همسری چون فاطمه ( س ) دختر پیامبر ( ص ) وسرور زنان اهل بهشت دارد؟ گفتند : نه . - آیا کسی از شما فرزندانی مانندحسن و حسین دو سرور جوانان اهل بهشت دارد؟ گفتند : نه . - آیا کسی ازشما هست که [ به دستور قرآن ] پیش از نجوای با پیامبر ( ص ) صدقه داده باشد؟ گفتند : نه . - آیا در میان شما غیر از من کسی هست که پیامبر ( ص ) درباره اش فرموده باشند : ( ( من کنت مولاه فعلی مولاه ، اللهم وال من والاه و عاد من عاداه و انصر من نصره ، لیبلغ الشاهد الغایب ) ) ؟ گفتند : نه ) ) . برای آگاهی بیشتر ر . ک : الغدیر - متن عربی - ج 1، ص 159 - 213 .

 16- شاهددیگر آن است که پس از اعلام ولایت امیرالمومنین ( ع ) ، پیامبر ( ص ) چنین دعاکردند : ( ( اللهم وال من والاه ، و عاد من عاداه و احب من احبه ... ؛ خدایا! آنکه علی را به ولایت برگزیند تو ولی او باش و آن که با او به عداوت در آید،با او دشمنی کن و دوست بدار آن که علی را دوست دارد ...) ) ، ( الغدیر، ج 1، ص 11 ) [ توجه داشته باشید که این قسمت در متن عربی وجود دارد و درترجمه ارسالی به خوبی ترجمه نشده است ] . اکنون به خوبی روشن می شودکه اگر مقصود از ولایت ، همان محبت و دوستی باشد، آن گاه دعای بعدی پیامبر که عرض داشتند : ( ( و احب من احبه ) ) تکرار و لغو خواهد بود.بنابراین وجود هر دو سخن نشان می دهد که اینها، دو موضوع متفاوت می باشند و ولایت چیزی برتر از صرف محبت است و البته از لوازم ولایت ،محبت و دوستی ولی است . اثبات این مقصود در ضمن نامه نمی گنجد .توصیه ما آن است که با مراجعه به کتاب های مستند و مفید، در این زمینه بهتحقیق بپردازید تا حقیقت آشکار شود .

در این رابطه می توانید ازکتاب های زیر استفاده کنید .

1- بررسی مسایل کلی امامت ابراهیم امینی 2- امامت و رهبری شهید مطهری 3- آنگاه هدایت شدم تیجانی سماوی ،ترجمه : سید محمد جواد مهری 4- اهل سنت واقعی کیست ؟تیجانی سماوی ،ترجمه : سید محمد جواد مهری 5- از آگاهان بپرسیدتیجانی سماوی ، ترجمه : سید محمد جواد مهری 6- اهل بیت ، کلید مشکل هاتیجانی سماوی ، ترجمه : سید محمد جواد مهری 7- همراه با راستگویان تیجانی سماوی ، ترجمه : سیدمحمد جواد مهری 8- عبدالله بن سبا، ج 3 - 1علامه عسکری 9- نقش ایمه دراحیای دین ، ج 15 - 1علامه عسکری 10- یکصد و پنجاه صحابی ساختگی علامه عسکری 11- نقش عایشه در تاریخ اسلام علامه عسکری 12- اندیشه های اسلامی در دیدگاه دو مکتب ( ترجمه معالم المدرستین ) ، ج 2 - 1 ، علامه عسکری ،ترجمه : دکتر جلیل تجلیل 13- حق جو و حق شناس ( ترجمه ً المراجعات ) ، علامه سید شرف الدین ، ترجمه محمد رضا امامی 14- شیعه در اسلام علامه طباطبایی 15- شیعه و تهمت های نارواعلامه جواد شری 16- شیعه پاسخ می گویدسیدرضا حسینی نسب 17- فریب صالح الوردانی 18- خاطرات مدرسه سید محمدجواد مهری 19- سیری در صحیحین محمد صادق نجمی 20- الغدیرعلامه امینی 21- عبقات الانوارمیرحامد حسین 22- احقاق الحق علامه شهید تستری 23- شبهای پیشاورسلطان الواعظین شیرازی 24- راه ما، راه و روش پیامبرماعلامه امینی ، ترجمه : موسوی همدانی 25- جزوه ضمیمه ( تصویر بخشی ازحدیث غدیر ( ( الغدیر فارسی((