امام على(ع)در آینه قرآن 6

امام على(ع)در آینه قرآن 6

سیماى على را در آینه قرآن نظاره مى‏کنیم.

(6)

«اهدنا الصراط المستقیم‏» ⁽¹²⁾

ما را به راه راست هدایت فرما.

تفسیر آیه در کلام صاحب نظران

علامه طباطبایى در المیزان از «فقیه‏» و «تفسیر عیاشى‏» نقل نموده که «صراط مستقیم‏» در این آیه: امیرمؤمنان، على(ع) است. ⁽¹³⁾

در سخن دیگرى از امام صادق(ع)، صراط مستقیم، راه به سوى معرفت‏خدا تفسیر شده که دو صراط است، یکى صراط در دنیا و دیگرى صراط در آخرت، صراط در دنیا امام واجب الاطاعه است، کسى که او را شناخته و از وى پیروى کنند و در آخرت صراطى است که پل دوزخ است و کسانى که در دنیا امام واجب الاطاعه را نشاسند، بر این صراط لغزیده و در آتش دوزخ هلاک خواهند شد. ⁽¹⁴⁾

12- فاتحه / 5.

13- تفسیر المیزان(ترجمه)،ج‏1، ص‏49; تفسیر البرهان، علامه بحرانى، ج‏1، ص 50.

14- همان.

امام على(ع)در آینه قرآن 5

امام على(ع)در آینه قرآن 5

سیماى على را در آینه قرآن نظاره مى‏کنیم.

(5)

«سال سائل بعذاب واقع، للکافرین لیس له دافع من الله ذى المعارج‏» ⁽¹⁰⁾

تقاضاکننده‏اى تقاضاى عذابى کرد که واقع شد! این عذاب مخصوص کافران است و هیچکس نمى‏تواند آن را دفع کند. از سوى خداوند ذى المعارج - صاحب فرشتگانى که بر آسمانها صعود مى‏کننده - است.

تفسیر آیه در کلام اهل سنت

علامه امینى نام سى نفر از عالمان اهل سنت را بیان مى‏کند که همگى علت نزول این سه آیه را درخواست عذاب از سوى منکر انتصاب و ولایت على(ع) بعد از رسول خدا(ص) در صورت حقانیت امامت آن حضرت - دانسته‏اند. داستان از این قرار بود که:

چون رسول خدا(ص) على(ع) را در روز غدیر خم به خلافت منصوب نمود و درباره او فرمود: هر که من مولا و ولى او هستم، على مولا و ولى اوست، چیزى نگذشت که این سخن در تمامى شهرها منتشر شد. نعمان بن حارث فهرى خدمت پیامبر آمد و گفت: تو ما را دستور دادى، شهادت به یگانگى خدا و رسالت‏خود از سوى او دادى، سپس دستور به جهاد و حج و روزه و نماز و زکات دادى، ما همه اینها را پذیرفتیم، اما با اینها راضى نشدى تا اینکه این جوان - اشاره به على(ع) - را به جانشینى خود منصوب کردى و گفتى:

من کنت مولاه فعلى مولاه

آیا این سخن از ناحیه خودت است‏یا از سوى خدا؟

پیامبر(ص) فرمود: قسم به خدایى که معبودى جز او نیست، این از ناحیه خدا است.

نعمان روى برگرداند و در حالى که مى‏گفت: خداوندا! گر این سخن حق است و از ناحیه توست، سنگى از آسمان بر ما بباران!

اینجا بود که ناگهان سنگى بر سرش فرود آمد و او را هلاک کرد. ناگاه آیه «سال سائل بعذاب واقع، للکافرین لیس له دافع‏» نازل شد.

10- معارج / 1 و3.

امام على(ع)در آینه قرآن 4

امام على(ع)در آینه قرآن 4

سیماى على را در آینه قرآن نظاره مى‏کنیم.

(4)

«فمن حاجک فیه من بعد ما جاءک من العلم، فقل تعالوا ندع ابناءنا و ابناءکم و نساءنا و نساءکم و انفسنا و انفسکم ثم نبتهل فنجعل لعنت الله على الکاذبین‏» ⁽⁸⁾

هرگاه بعد از علم و دانش که «درباره مسیح‏» به تو رسیده «باز» کسانى بر تو به ستیز برخیزند به آنها بگو: بیائید ما فرزندان خود را دعوت مى‏کنیم، شما هم فرزندان خود را، ما زنان خویش را دعوت مى‏کنیم، شما هم زنان خود را، ما از نفوس خود دعوت مى‏کنیم، شما هم از نفوس خود، آنگاه مباهله مى‏کنیم و لعنت‏خدا را بر دروغگویان قرار مى‏دهیم.

مباهله به معناى رها کردن و قید و بند را از چیزى برداشتن یعنى بنده را به حال خود گذاشتن و عاقبت کار او را به دست‏خدا سپردن.

تفسیر آیه در کلام اهل سنت

انبوه بى‏شمارى از مفسران اهل سنت «ابناءنا» در آیه را اشاره به حسن و حسین(ع) نساءنا را فاطمه و انفسنا را اشاره به على(ع) دانسته‏اند. که نشان از چشمگیرى مقام على(ع) در عرصه نفرین نمودن دشمنان و آشکار شدن حق و در کنار رسول خدا و حتى همانند جان او گردیدن، بیان شده است. ⁽⁹⁾

8- آل عمران / 61.

9- صحیح مسلم، ج‏7، ص 120; مسند احمد بن حنبل، ج‏1، ص 185; تفسیر طبرى، ج‏3، ص 192; مستدرک حاکم نیشابورى، ج‏3، ص 150; دلائل النبوة، حافظ ابونعیم اصفهانى، ص‏297; روح المعانى، آلوسى، ج‏3، ص‏167; کشاف، زمخشرى، ج‏1، ص‏193; فصول المهمه ابن صباغ، ص 108; الجامع لاحکام القرآن، علامه قرطبى، ج‏3، ص 104.

امام على(ع)در آینه قرآن 3

امام على(ع)در آینه قرآن 3

سیماى على را در آینه قرآن نظاره مى‏کنیم.

(3)

«ان الذین اجرموا کانوا من الذین آمنوا یضحکون و اذا مروا بهم یتغامزون‏» ⁽⁵⁾

بدکاران «در دنیا» پیوسته به مؤمنان مى‏خندیدند و هنگامى که از کنار آنها مى‏گذشتند، آنان را با اشارات مورد سخریه و استهزا قرار مى‏دادند.

تفسیر آیه در کلام سنت

پاره‏اى از مفسران اهل سنت در تفسیر این آیه، چنین نوشته‏اند که:

روزى على(ع) و جمعى از مؤمنان از کنار جمعى از کفار مکه گذشتند، آنها به حضرت و مؤمنان خندیدند و آنها را استهزا نمودند، این آیات نازل شد و سرنوشت مسخره کنندگان را در قیامت روشن ساخت. ⁽⁷⁾

6- مطففین /29 و 30.

7- تفسیر فخر رازى، قرطبى، روح المعانى و کشاف، ذیل آیه‏29 و 30 از سوره مطففین.

امام على(ع)در آینه قرآن 2

امام على(ع)در آینه قرآن 2

سیماى على را در آینه قرآن نظاره مى‏کنیم.

(2)

«و اذان من الله و رسوله الى الناس یوم الحج الاکبر ان الله برى من المشرکین و رسوله فان تبتم فهو خیر لکم و ان تولیتم فاعلموا انکم غیر معجزى الله و بشر الذین کفروا بعذاب الیم.» ⁽⁴⁾

و این اعلامى است از ناحیه خدا و پیامبرش به «عموم‏» مردم در روز حج اکبر«روز عید قربان‏» که خداوند و پیامبر او از مشرکان بیزارند، با این حال اگر توبه کنید به نفع شماست و اگر سرپیچى نمایید، بدانید شما نمى‏توانید خدا را ناتوان سازید «و از قلمرو و قدرتش خارج شوید» و کافران را به مجازات دردناک بشارت ده.

تفسیر آیه در کلام اهل سنت

احمد حنبل - پیشواى معروف اهل سنت - از ابن عباس نقل مى‏کند که پیامبر فلان شخص(خلیفه نخست) را فرستاد و سوره توبه را به او داد - تا به مردم هنگام حج ابلاغ کند - سپس على(ع) را به دنبال او فرستاد و آن را از وى گرفت و فرمود: ابلاغ این سوره تنها به وسیله کسى باید باشد که او از من است و من ازاویم. ⁽⁵⁾

4 - توبه /3.

5- مسند احمد حنبل: ج‏1، ص 231(طبع مصر); همان، ج‏3، ص‏212; همان، ج‏1، ص 150; خصایص نسائى، ص 28.

امام على(ع)در آینه قرآن 1

امام على(ع)در آینه قرآن 1

سیماى على را در آینه قرآن نظاره مى‏کنیم.

(1)

«و من الناس من یشرى نفسه ابتغاء مرضات الله و الله رؤف بالعباد» ⁽¹⁾

بعضى از مردم [با ایمان و فداکار همچون على(ع) در لیلة المبیت، به هنگام خفتن در جایگاه پیامبر(ص)] جان خود را در برابر خشنودى خدا مى‏فروشند و خداوند نسبت‏به بندگان مهربان است.

تفسیر آیه در کلام اهل سنت

مفسر معروف اهل تسنن، ثعلبى مى‏گوید: هنگامى که پیامبر اسلام تصمیم به هجرت از مکه به مدینه گرفت، براى تحویل امانت‏هاى مردم و پرداخت پولهاى آنان، على(ع) را بجاى خود قرار داد و شب هنگام که به سوى «غار ثور» حرکت نمود و مشرکان اطراف خانه او را محاصره کرده بودند، دستور داد على(ع) در بستر او بخوابد و پارچه سبز رنگى (برد خضرمى) که مخصوص خود پیامبر بود، روى خویش بکشد.

در این هنگام خداوند به «جبرئیل‏» و «میکائیل‏» وحى فرستاد که من بین شما برادرى ایجاد کردم و عمر یکى از شما را طولانى‏تر قرار دادم، کدام یک از شما حاضر است ایثار به نفس کند و زندگى دیگرى را برخود ترجیح دهد. هیچیک حاضر نشدند. به آنان وحى کرد اکنون، على(ع) در بستر پیامبر خوابیده است و آماده فداى جان خویش است. به زمین روید و حافظ و نگاهبان او باشید.

هنگامى که جبرئیل بالاى سر و میکائیل پائین پاى على نشسته بودند، جبرئیل مى‏گفت:«به‏به! آفرین بر تو اى على! خداوند به واسطه تو بر فرشتگان افتخار مى‏کند».

ناگاه آیه «و من الناس ...» نازل شد و در آن صفات على(ع) بیان‏گردید. ⁽²⁾

ابن‏ابى الحدید معتزلى از اهل سنت که درباره تفسیر این آیه بر این باورست، حماسه على(ع) در لیلة المبیت - شب خوابیدن به جاى رسول الله(ص) - مورد تایید همگان است و غیر از کسانى که مسلمان نیستند و افراد سبک مغز، آن را انکار نمى‏کنند. ⁽³⁾

1- سوره بقره /207.

2- تفسیر نمونه، آیت الله مکارم و جمعى از نویسندگان، ج 2، ص‏46; الغدیر، ج 2، ص‏44.

3- شرح نهج‏البلاغه، ابن ابى الحدید، ج‏3، ص 270; احیاء العلوم، غزالى، ج‏3، ص 238; نزهة المجالس، صفورى، ج‏2، ص‏209; تذکرة الخواص، سبط ابن جوزى حنفى، ص 21; مسند، احمد حنبل، ج‏1، ص 348; تاریخ طبرى، ج‏2، ص‏99 - 101; سیره ابن هشام، ج 2، ص‏291; تاریخ یعقوبى، ج‏2، ص‏29.

امام على (ع) و خلفا به نگاهى دیگر

امام على (ع) و خلفا به نگاهى دیگر

اگر این سخن درست باشد که در حیات رسول خدا (ص) دو جریان سیاسى مختلف در میان مهاجران وجود داشته و کسانى براى به دست آوردن خلافت تلاش مى کرده اند باید پذیرفت که میان امام و شیخین از همان زمان مناسبات خوبى نبوده است. در اخبار سیره چیزى که شاهد نزاع اینان باشد دیده نشده, اما هیچ خاطره اى نیز که رفاقت اینها را به یکدیگر نشان دهد وجود ندارد. دشمنیهاى عایشه با امام على (ع) که به اعتراف خودش از همان زمان پیامبر (ص) وجود داشته مى تواند شاهدى بر اختلاف آل ابى بکر با آل على تلقى شود گفته اند زمانى که فاطمه (ص) رحلت, کرد, همه زنان پیامبر (ص) در عزاى بنى هاشم شرکت کردند, اما عایشه خود را به مریضى زده و نیامد و حتى براى على (ع) چیزى نقل کردند که گویا عایشه اظهار سرور کرده بود .(1) هر چه بود, بلافاصله پس از خلافت ابوبکر, و اصرار امام در اثبات حقانیت خود نسبت به خلافت, سبب بروز مشکلاتى در روابط آنان شد.

زندگانى امام علی (ع) در زمان خلفا

زندگانى امام علی (ع) در زمان خلفا از منظر علامه عسکری

براى شناخت نقش حضرت على (ع) و خدمات ایشان به اسلام لازم است ماجراى سقیفه را عمیقاً مطالعه کنیم

 1.طرح به حکومت رسیدن خلفا در زمان جبات پیامبر (ص) ریخته شده بود. در تاریخ آمده است که عمر در زمان جاهلیت در سفرى به شام به دیر راهبى پناهنده شد. راهب بر مبناى مدارک و اطلاعاتى که داشت به او گفت شما به حکومت مى رسى و از او خواست که وقتى حاکم شد آن دیر و حوالى آنرا خراب نکند و بهمان حالت باقى بگذارد.2 موئید دیگر واقعه اى است که در سوره تحریم به آن اشاره شده است در آیه 3 و 4 چنین مى خوانیم: ((واذ اسرا النبى الى بعض ازواجه حدیثاً فلما نبا…ت به واظهره الله علیه عرف بعضه و اعرض عن بعض فما نبا…ها به قالت من انباک هذا قال نبا…نى العلیم الخبیر (3) ان تتوبا الى الله فقد صغت قلوبکما و ان تظاهرا علیه فان الله هو مولیه و جبریل و صالح الموئمنین و الملائکة بعد ذلک ظهیر(4))).
(آنگاه که پیامبر (ص) رازى را به بعضى از زنان خویش در میان گذارد آن زن, آن راز را به دیگرى خبر داد و راز را نگه نداشت. پس خداوند پیامبر (ص) را بر این جریان آگاه ساخت ـ پیامبر (ص) نیز بعضى از آنرا مطرح کرد و بعضى را بیان نکرد. آن به پیامبر (ص) گفت: چه کسى تو را آگاه ساخت. پیامبر (ص) فرمود: خداوند دانا مرا خبر داد. اى دو زن بسوى خدا توبه کنید که دل شما از حق برگشته و اگر بر پیامبر چیرگى جوئید همانا خدا و جبرئیل و موئمنان شایسته و فرشتگان دوست و پشتیبان او هستند).
.........................

رفع نیازهاى علمى عثمان و معاویه

رفع نیازهاى علمى عثمان و معاویه

کمکهاى علمى و فکرى امام (ع ) به خلفا به دوران خلافت ابوبکر و عمر منحصرنبود, بلکه وى به عنوان سرپرست و حامى و دلسوز دین , نیازهاى علمى و سیاسى اسلام و مسلمانان را در دوره هاى مختلف خلافت برطرف مى کرد. ازجمله , خلیفهء سوم نیز پیوسته از افکار بلند و راهنماییهاى داهیانه على (ع ) بهره مى برد.
........................ادامه

حضرت على (ع ) و مشاوره های سیاسى

حضرت على (ع ) و مشکلات سیاسى خلیفهء اول

معرفیهاى جامع پیامبر گرامى (ص ) از امیر مؤمنان (ع ) در حضور صحابه و یاران خود سبب شد که على (ع ) پس ازدرگذشت پیامبر (ص ) مرجع فکرى و علمى امت شناخته شود. حتى گروهى که پس از رحلت پیامبر, على (ع ) را ازصحنهء خلافت کنار گذاشتند, در مشکلات علمى و عقیدتى و حتى سیاسى , دست نیاز به سوى آن حضرت دراز کرده ,از او کمک مى گرفتند.
استمداد خلفا از امام (ع ) از مسائل مسلم تاریخى است که با انبوهى از مدارک قطعى همراه است و هیچ فردمنصفى نمى تواند آن را انکار کند. و این خود حاکى است که على (ع ) اعم امت به کتاب وسنت و اصول و فروع ومصالح سیاسى اسلام بود. فقط نویسندهء کتاب <الوشیعه > این حقیقت تاریخى را با کنایه و اشاره انکار کرده , خلیفهء دوم را, بر خلاف دهها مدارک تاریخى , افقه و اعلم صحابه خوانده است .(1)
ما فعلاً با این سخن کارى نداریم , زیرا موارد فراوانى که خلیفهء دوم در آنها دست نیاز به سوى على (ع ) دراز کرده درتاریخ ضبط شده است که مى تواند پاسخگوى این پندار بى پایه باشد. پس چه بهتر که به جاى پاسخگویى , مواردى ازاستمدادهاى علمى و سیاسى هر یک از خلفا از امیرالمؤمنین (ع ) را یادآور شویم .

 مطالب زیر را در ادامه مطلب بخوانید:

حضرت على (ع ) و مشکلات علمى و سیاسى ابوبکر 

جنگ با رومیان  

مناظره با دانشمندان بزرگ یهود 

داورى حضرت على (ع ) دربارهء یک مرد شرابخوار  

حضرت على (ع ) و مشاوره هاى سیاسى خلیفهء دوم 

مشورت در فتح بیت المقدس 

تعیین مبدأ تاریخ اسلام 

حضرت على (ع ) یگانه مرجع فتوا در عصر خلیفهء دوم